در دهه گذشته با ورود کامپیوتر به عرصه آموزش، پیروزی بزرگی در این عرصه شکل گرفت و تنها کسانی که با دگرگونی های تکنولوژی مخالف بودند، این پیروزی را انکار می کردند. کامپیوترها، به طور مساوی منافع قابل توجهی را نصیب استادان و دانش آموزان کردند. به هر حال، نمی توان این موضوع را نادیده گرفت که استفاده از کامپیوتر می تواند برای دانش آموزان زیان بار باشد و این موضوع می تواند سبب شود که دانش آموزان از کار با کامپیوتر خودداری کنند. در این مقاله، قصد داریم تعدادی از روش های کاربردی استفاده از کامپیوتر در آموزش زبان انگلیسی را شرح دهیم، با این دید که این مقاله بتواند به استادان زبان در جهت استفاده از لابراتوار های آموزشی به دانش آموزان کمک درخور توجهی نماید.
کامپیوترها (لابراتوارهای آموزش زبان) می توانند وظایف کلیدی در کلاس آموزش زبان به عهده گیرند.این وظایف شامل موارد زیر است:
کامپیوتر به عنوان استاد- کامپیوتر این توانایی را دارد که زبان جدیدی را به دانش آموزان آموزش دهد.
کامپیوتر به عنوان ممتحن (امتحان گیرنده)- کامپیوتر این توانایی را دارد که قسمت هایی که به دانش آموزان آموزش داده شده است را از او امتحان بگیرد.
کامپیوتر به عنوان ابزار کمک آموزشی- کامپیوتر این توانایی را دارد که در انجام وظایفی مشخص به دانش آموز یاری برساند.
کامپیوتر به عنوان منبع اطلاعات- کامپیوتر این توانایی را دارد که برای دانش آموزان اطلاعات مورد نیاز را فراهم نماید که آنها بتوانند وظایف ویژه را که به آنها محول شده است را انجام دهند.
کامپیوتر به عنوان تسهیل کننده ارتباط- کامپیوتر این توانایی را دارد که به دانش آموزان اجازه دهد که با دیگران در مکان های متفاوت ارتباط برقرار کنند.
کامپیوتر به عنوان استاد: در روزهای اول حضور کامپیوتر و برنامه های آموزشی در فضای مجازی، برخی دانش آموزان برای مدت زمان طولانی پشت کامپیوتر می نشستند و از برنامه هایی که به طور انفرادی و شخصی به دانش آموزان آموزش می دادند، استفاده می کردند. بعد ها نوعی روش پیچیده آموزش بر پایه کامپیوتر (لابراتوارهای آموزش زبان) بوجود آمد که در آن از CD های مالتی مدیا استفاده می شد. در این برنامه ها، دانش آموزان می توانستند به دیالوگ ها گوش کنند و یا اینکه کلیپ های ویدئویی را تماشا کنند. همچنین دانش آموزان می توانند بروی تصاویر کلیک کنند و نرم افزار، تصویری که بروی آن کلیک شده است را تلفظ می کند. علاوه براین، دانش آموزان می توانندکلمات را در میکروفن بگویند و همان موقع آنچه را که گفته اند بشنوند. همچنین، این برنامه های می توانند وضعیت پیشرفت دانش آموز را در خود ذخیره کنند مثل کلماتی که وی یاد گرفته است و همین طور در صورت نیاز می توانند پیشنهادهای مفید آموزشی را به دانش آموز ارائه نمایند. بسیاری از این CD های نرم افزاری به عنوان یک پکیج کامل آموزش زبان عرضه می شوند. این نرم افزارها نیازمند حضور مستمر دانش آموز در مقابل کامپیوتر هستند و همین طور در اغلب مواقع برای استفاده کامل از امکانات این نرم افزارها به یک میکروفن هدست هم نیاز می باشد. به همین دلیل، من به شخصه ترجیح می دهم که از این نرم افزارها برای یادگیری زبان استفاده نکنم. به نظر من، دیگر دلایل عمده بی فایده بودن این نرم افزارها این واقعیت است که در بسیاری از این CD های آموزشی، محتوای درس و ترتیب دروس ثابت هستند. در این نرم افزارها، معلم نمی تواند محتوایی را که از دید او بر ای کلاس به خصوصی، جالب و مهم است را به محتوای نرم افزار اضافه کند.
در پکیج های نرم افزاری بزرگ یک سری پیشنهاد های دیگر برای آموزش اضافی وجود دارد. در این پکیج ها، تعداد قابل توجهی سایت اینترنتی وجود دارد که در آنجا دانش آموزان می توانند راهنمایی ها و تمرینات لازم را در بخش های مختلف مهارت های یادگیری زبان در اختیار داشته باشند، این مهارت ها شامل خواندن، گوش دادن و نوشتن می باشند.
کامپیوتر به عنوان ممتحن: کامپیوتر ابزار بسیار خوبی است برای شیوه آموزشی که به شیوه قطره چکانی معروف است. کامپیونر می تواند به عنوان ابزاری خستگی ناپذیر، سؤالات را از کاربر بپرسد و درست و اشتباه بودن جواب را به او بگوید. در وهله اول، نقش کامپیوتر ها در این مورد به خصوص در یادگیری زبان مورد انتقاد قرار گرفته شد. دلیل آن ساده است، بسیاری از این نرم افزارهایی که شیوه آموزش قطره چکانی داشتند بسیار ساده بودند، سؤالات چند گزینه ای و یا تنها پاسخ های یک کلمه ای می پرسیدند. آنها برای پذیرفتن ورودی های متنوع برنامه ریزی نشده بودند و تنها بازخورد آنها حالت جواب صحیح یا غلط بود. برای مثال، اگر کامپیوتر انتظار پاسخ “does not” را داشته باشد و دانش آموز بصورت “doesn’t” یا به حالت “doesnot” تایپ کرده باشد، بدون هیچ توضیحی به او گفته می شود که پاسخ وی اشتباه است.
این گونه برنامه های آموزش زبان باعث بدنامی کامپیوترها از دید استادان می شوند. متأسفانه، در حال حاضر تعداد این برنامه هایی که این قبیل باگ هایی را دارند، در اینترنت بسیار زیاد شده است.
علی رغم معایب مشهود، این برنامه ها مورد قبول بسیاری از دانش آموزان می باشند و در بین آنها محبوب هستند و شاید بدین علت که دانش آموز تسلط کامل به آن را دارد و کامپیوتر از دید دانش آموزان موجودی صبور بوده و همچنین نتیجه قسمت ها را بصورت بازخوردهای خصوصی به دانش آموز می دهد. بیشتر این برنامه ها امتیازات را ذخیره کرده و دارای انیمشن ها و صداهای جذاب می باشند که بیشتر دانش آموزان به آن علاقه دارند.
برنامه هایی نیز وجود دارند که پاسخ های کامل تری از صحیح یا غلط ارائه می دهند و می توانند داده ها و ورودی های متنوعی را بپذیرند. این برنامه ها نقش کامپیوتر به عنوان استاد را مخدوش ساخته و برای دانش آموزانی که از یادگیری گرامر یا لغات لذت می برند، توصیه می شوند. اگر دو یا چند دانش آموز پشت یک سیستم بنشینند ، آنها می توانند یک ارتباط مؤثری از طریق مباحثه در مورد پاسخ ها با یکدیگر ایجاد نمایند.
کامپیوتر به عنوان یک ابزار: به نظر من در این زمینه، کامپیوتر موفقیت آشکاری دریادگیری زبان داشته است. نرم افزارهای صفحه گسترده، بانک های اطلاعاتی، نرم افزارهای تولید کننده اسلاید (مانند پاور پوینت)، دیکشنری ها و نرم افزارهای سازنده صفحات وب همه جایگاه خود را در کلاس زبان دارند، بخصوص در کلاسی که تمرکز برنامه تحصیلی اصلی بروی کارهای پروژه ای است. اما به عقیده من، تا کنون مهمترین نقش کامپیوتر در کلاس آموزش زبان، استفاده آن به عنوان ابزار نوشتری است. کامپیوتر نقش مهمی در معرفی فرآیند نوشتاری ایفا می کند و به دانش آموز اجازه می دهد که چک نویس های متعددی از یک متن یا موضوع را بنویسند. دانش آموزی که دستخط بدی دارد، اکنون با استفاده از این ابزارها دیگر مشکلی ندارند. و آنهایی نیز که مهارت های املایی ضعیفی دارند، در بخش چک کردن محتوای متنی دیکته لغات، می توانند متنی بدون هیچ گونه غلط املایی بنویسند.
کامپیوتر به عنوان یک منبع اطلاعاتی: مطمئنا دیگر بیش از این نیازی نیست که در مورد اینترنت به عنوان منبع اطلاعات سخن بگوئیم. هر فردی که در صفحات اینترنت جستجویی انجام می دهد می داند که در اینجا اطلاعات بیشتری نسبت به دنیای بیرون وجود دارد و هر لحظه بر حجم این اطلاعات افزوده می شود. این منبع عظیم اطلاعات یک منبع ضروری برای بیشتر کارهای پروژه ای است اما در اینجا تأثیرات منفی مهمی نیز وجود دارد. فکر کنید که چه میزان زمان توسط دانش آموزان بیهوده صرف وب گردی در اینترنت بدون هیچ هدف خاص و مشخصی و بدون کمترین راهنمایی می شود. من هرگز دانش آموزانم را برای جستجو در اینترنت آزاد نمی گذارم. در عوض، تعدادی سایت های مفید از قبل مشخص می کنم و برای شروع به آنها می دهم. هر فردی که کارش را تمام کند سپس می تواند آزادانه به جستجو بپردازد. به عنوان یک جایگزین برای وب، انواع زیادی از سی دی های نرم افزاری همچون دایره المعارف ها وجود دارند که اطلاعات را بطور فشرده تر، قابل اطمینان تر و در دسترس تر ارائه می دهند.
کامپیوتر به عنوان ابزار تسهیل کننده ارتباطی: اینترنت ابزار اصلی است که توسط آن دانش آموزان توانایی ارتباط با افراد در نقاط دورتر را پیدا می کنند (مثلا با ایمیل یا عضویت در فروم ها). به عنوان یک مثال واقعی، در مدرسه بین المللی فرانکفورت، مهمترین استفاده از کامپیوترها توسط دانش آموزان در وقت آزادشان، نوشتن ایمیل به دوستانشان است. بعضی از استادان پروژه های تیمی به طور مجازی در یک مدرسه در مکانی دیگر، راه اندازی کرده اند که دانش آموزان را تشویق به مشارکت در گروه های مباحثه ای می کنند. بدون شک، چنین فعالیت هایی باعث ایجاد انگیزه برای دانش آموزان می شود و به آنها اجازه مشارکت در بیشتر تکالیف آموزشی را می دهد. با وجود این، اساتید محتاط ممکن است تمایل به نظارت بیشتر بر پیام های رد و بدل شده بین دانش آموزانشان داشته باشند. تحقیقات اخیر، نشان داده است که اصلی ترین و اولین کاربرد استفاده زبان در دنیای امروز ارتباطات الکترونیکی نمود پیدا می کند.
لابراتوارهای آموزش زبان در سیستم آموزش مورد تمسخر قرار می گرفتند به دلیل این که توانایی جستجو درست را نداشتند. امروزه اگر چه به نظر من، این موضوع به خوبی درک شده است که لابراتوارهای آموزشی نقش مفیدی در کلاس زبان ایفا می کنند به شرطی که استاد ابتدا بپرسد: امروز قرار است دانش آموزان چه چیزی را فرا بگیرند و بهترین راه برای یادگیری آنها چیست؟ در بسیاری موارد، پاسخ احتمالا شامل استفاده از کامپیوتر نمی باشد اما زمانی خواهد رسید که لابراتوارهای آموزش زبان مناسب ترین ابزار انتخاب و برای دانش آموزان لذت بخش ترین شیوه برای انجام تکالیف می شود.
